W Polsce są najniższe opłaty studenckie, ale i niskie... stypendia. Raport czesnych i stypendiów w UE

Komisja Europejska opublikowała raport „National student fee and support systems in European Higher Education 2014/2015”, przedstawiający system czesnych oraz stypendiów na uczelniach wyższych w Europie. Na tle europejskich krajów Polska nieźle wypada w zestawieniu opłat studenckich, jednak system pomocy jest daleki od ideału.

W zdecydowanej większości krajów występują opłaty studenckie. Jedynie 10 państw nie pobiera żadnych opłat za naukę na uczelniach wyższych. Szczęśliwcami są studenci z: Cypru, Danii, Niemiec, Grecji, Malty, Finlandii, Szwecji, Szkocji, Norwegii i Turcji. Na drugim końcu znajduje się Wielka Brytania (poza Szkocją), w której opłaty za czesne są najwyższe w Europie, jednak konieczność ich spłaty zależy od wysokości zarobków absolwenta. W Polsce pobierane są opłaty jedynie w przypadku niezaliczenia roku.

Reszta państw stosuje system opłat studenckich, jednak ich wysokość jest zróżnicowana. Także powody uiszczania nie są takie same. Część krajów stosuje metodę płacenia czesnego za studia z góry (Czechy, Holandia, Portugalia, Słowacja, Anglia, Walia, Irlandia Płn., Islandia, Liechtenstein), a niektórzy żacy muszą płacić jedynie w przypadku słabych wyników lub nieukończenia studiów w terminie (m.in. Polska, Czechy, Hiszpania, Chorwacja, Węgry, Austria,  Słowacja, Estonia). Z krajów, które stosują system opłat studenckich, najlepiej wypada Polska. Właśnie w naszym kraju opłaty za studia są najniższe w całej Europie. Stosunkowo wysokie czesne płacą studenci w Irlandii, Holandii, Słowenii, Rumunii, Hiszpanii, we Włoszech, na Łotwie, Litwie i Węgrzech.

Jeśli chodzi o system grantów i stypendiów najsłabiej w zestawieniu wypada Islandia, która nie prowadzi żadnego systemu pomocy studentom. Wkrótce może się to zmienić, gdyż trwa dyskusja nad zmianą finansowania państwowych funduszy. Polska ma wątpliwy zaszczyt występować w rankingu krajów z najniższą pomocą studencką. Stypendia dla polskich studentów nie przewyższają kwoty 1000 euro rocznie. Dodatkowo pomoc otrzymuje tylko część żaków. Poza Polską najmniejsze stypendia dostają studenci z sąsiednich Czech oraz Grecji, Rumunii i Bułgarii. Odmienna sytuacja jest w 11 krajach, w których studenci otrzymują stypendia w wysokości przekraczającej 5000 euro (m.in. Niemcy, Francja, Hiszpania, Portugalia, Norwegia, Irlandia).

Z raportu wynika, że tylko 20,1% polskich studentów może liczyć na stypendia, podczas gdy są państwa, których stypendia otrzymują wszyscy lub prawie wszyscy studenci. Pomoc od państwa otrzymują wszyscy studenci w czterech  krajach (na Cyprze, Malcie, w Danii i Finlandii), a w pięciu większość z żaków (w Luksemburgu, Holandii, Wielka Brytania, Szwecji, Norwegii). Reszta europejskich krajów przeznacza środki na stypendia mniejszej połowie braci studenckiej.

Polska prezentuje się lepiej od południowych i wschodnich sąsiadów. Czesi płacą co prawda tylko 20-21 euro za studia, lecz w przeciwieństwie do naszego kraju zapłacić muszą wszyscy studenci, niezależnie od wyników. Pomoc stypendialna jest natomiast na bardzo niskim poziomie. Jedynie 1% żaków może liczyć na skromne 590 euro rocznie. Słowacy za czesne płacą nawet do 1960 euro za studia I stopnia i 2940 euro za II stopnia. Natomiast pomoc od państwa uzyskuje zaledwie 12% studentów, choć wysokość stypendiów socjalnych jest lepsza, bo żacy dostać mogą nawet do 3300 euro rocznie. Na Litwie czesne waha się od 934 do 5241 euro za studia I stopnia i 2108 do nawet 6227 euro za II stopnia. Stypendia socjalne są wyższe (1344 euro rocznie), lecz otrzymuje je tylko 5,1% studentów.

* System opłat i stypendiów Wielkiej Brytanii jest zróżnicowany. W Szkocji nie ma opłat za studia, w Irlandii Północnej wynoszą 4655 euro, w Walii zaczynają się od 4655 euro, a najwyższe kończą na 11377 euro, natomiast w Anglii zapłacić trzeba od 10742 do 11377 euro. W całej Wielkiej Brytanii tyle samo należy zapłacić za studia II stopnia. Stypendia socjalne najniższe są w Szkocji - 2158 euro, w Anglii i Irlandii Płn. odpowiednio 4281 i 4391 euro, a najwyższe są w Walii – wynoszą 6520 euro.

Anna Osuch
(anna.osuch@dlastudenta.pl)

Fot. Krzysztof Zatycki