Reaktor MARIA zapełnił lukę w światowym systemie dostaw radioizotopów ratujących życie

Polski reaktor badawczy MARIA zdołał błyskawicznie zmienić harmonogram swojej pracy, żeby zapobiec brakom w dostawach medycznego molibdenu-99 spowodowanych usterką w holenderskim reaktorze HFR.

W jaki sposób radioizotopy mogą ratować życie?

Molibden-99 to radionuklid szeroko stosowany w diagnostyce i terapii onkologicznej. Jest to także podstawowy radioizotop służący do uzyskiwania radioaktywnego technetu wykorzystywanego w większości procedur medycyny nuklearnej. Molibden-99 produkuje się w reaktorach badawczych poprzez napromienianie neutronami tarcz uranowych.

Historia włączenia reaktora MARIA do walki z nowotworami

W ubiegłym tygodniu, podczas przygotowań do rozruchu holenderskiego reaktora HFR, jednego z zaledwie kilku światowych
dostawców molibdenu, wykryto usterkę w obiegu chłodzenia. Z tego powodu nie mógł on zostać uruchomiony 20 stycznia zgodnie z planem. Już dzień później jego produkcję błyskawicznie przejął reaktor MARIA pracujący w NCBJ.

- 20 stycznia byliśmy w Świerku w trakcie spotkania z naszymi partnerami produkującymi medyczny molibden-99, kiedy jednemu z nich zadzwonił telefon – mówi Paweł Nowakowski, Dyrektor Departamentu Eksploatacji Obiektów Jądrowych w Narodowym Centrum Badań Jądrowych.

- Nasz gość odszedł na chwilę na bok, by odebrać połączenie i po chwili spytał czy za dwa dni jesteśmy w stanie awaryjnie napromienić dodatkowe tarcze uranowe. Dobro pacjentów onkologicznych jest dla nas niezwykle ważne, więc zgodziłem się bez wahania. Jesteśmy również przygotowani do przeprowadzenia kolejnych napromieniań w najbliższych tygodniach - dodaje.

Szybka reakcja naukowców z NCBJ

Przeprowadzenie operacji szybkiego uruchomienia napromieniań tarcz uranowych wymaga doskonałej komunikacji pomiędzy partnerami. Uruchomienie HFR, które nie doszło do skutku, planowane było na 20 stycznia. MARIA wystartowała z produkcją molibdenu już 21 stycznia.

Rdzeń reaktora badawczego MARIA został błyskawicznie skonfigurowany pod potrzeby zadania. Szczegółowe obliczenia optymalizujące jego konfigurację zostały wykonane przez zespół ekspertów i zatwierdzone przez Państwową Agencję Atomistyki. Tym razem wszystko to zostało zrealizowane w ciągu kilku godzin.

Szybka reakcja była możliwa, ponieważ reaktor badawczy MARIA jest przygotowany od 2010 roku do napromieniania tarcz uranowych do produkcji Mo-99. Co roku odbywa się kilka cykli służących ich napromienianiu. MARIA jest też stale przygotowana do zwiększenia produkcji w przypadku nieplanowanych przestojów u głównych dostawców.

Nowotwory jedną z głównych przyczyn śmierci

W 2019 roku na różnego rodzaju nowotwory zmarło ponad 10 milionów osób, o ponad 10% więcej w porównaniu do 2018 roku. Tym samym stale rośnie liczba różnych procedur diagnostycznych i terapeutycznych. Ponad połowa wykorzystywanych w tym celu radiofarmaceutyków medycznych może być produkowana wyłącznie w lekkowodnych, wysokostrumienowych reaktorach badawczych.

Reaktor MARIA jest jednym z najważniejszych dostawców napromienianych tarcz uranowych do produkcji Mo-99, odpowiedzialnym za około 10% światowych dostaw.

ip/KK

Materiał przygotowali: Anna Talarowska i Maciej Lipka z Narodowego Centrum Badań Jądrowych

fot: NCBJ Świerk (YouTube)