Chemiczne trio
2013-02-28 11:17:11
Myśląc o słynnych Polakach, którzy mieli wkład w rozwój światowej nauki, każde dziecko wymieni Mikołaja Kopernika i Marię Skłodowską - Curie. Pochwalmy się też jednak naukowcami, o których śmiało można powiedzieć, że również wpłynęli na naszą współczesność. Czas na Czochralskiego, Funka i Natansona. Zapamiętajcie te nazwiska.
Czochralski i kryształy
Choć wydaje się, że dokonania Jana Czochralskiego zostały przyćmione osiągnięciami naukowców późniejszych pokoleń, jego praca okazała się kamieniem milowym do myślenia o tym co dziś oczywiste: komputerach. Żyjący na przełomie XIX i XX wieku chemik stworzył podwaliny cyfrowego świata, w którym dziś żyjemy. Jan Czochralski urodził się w Kaliszu, w 1885 roku, jako ósme dziecko tamtejszego stolarza. Choć w planach miał pracę jako nauczyciel, staż w aptece przekonał go do zajęcia się chemią. A podstawy miał doskonałe, bo swój ścisły umysł rozwijał wcześniej podczas nauki w technikum w Berlinie. Niemieccy przemysłowcy docenili jego potencjał proponując stanowisko inspektora w kombinacie miedzianym, co dało mu niezależność finansową, i na szczęście dla przyszłych pokoleń, swobodę prowadzenia badań oraz rozwijania naukowej ciekawości.
Przełomem w jego chemicznych poszukiwaniach był rok 1916. Właśnie wtedy Czochralski wyprzedził całą epokę opracowując nieskomplikowaną metodę hodowli kryształów i półprzewodników. Nieskomplikowaną, ale niezwykle doniosłą. Choć początkowo waga tego odkrycia nie wydawała się tak wielka, to już w latach 50. dzięki metodzie udało się stworzyć monokryształy krzemu. Dziś nawet laik wie, że bez krzemowych płytek nie ma mowy o układzie scalonym i rzecz jasna procesorze, sercu każdego komputera. Metoda Czochralskiego nie była jedynym osiągnięciem naukowym, o którym warto pamiętać. Już w 1924 roku dokonał wynalazku o tajemniczej nazwie metal B. Ten bezcynowy stop łożyskowy przyczynił się do rozwoju . kolejnictwa, znacznie zmniejszając koszty konstrukcji. Czochralski opatentował swój wynalazek, a z jego dobrodziejstw skorzystały takie kraje jak Wielka Brytania, Francja i Stany Zjednoczone.
Pan od witamin
Kolorowe pastylki, które łykamy starając się wzmocnić zdrowie to nasza codzienność., wiemy też mniej więcej jakie produkty zawierają te związki chemiczne. Mało kto jednak pamięta, że odkrywcą pierwszej witaminy był polski chemik Kazimierz Funk. Ten naukowiec pracujący zarówno w Polsce jak i w USA, jest autorem nie tylko odkrycia w 1912 roku witaminy B, ale też stworzenia samego terminu "witamina", który zamieścił w pracy naukowej dotyczącej swoich badań. Dziś to słowo można znaleźć w wielu językach świata, a Kazimierz Funk kontynuował prace nad wyizolowaniem kolejnych znanych nam i dziś witamin. Zasługi dla przyszłych pokoleń nie kończą się jednak w przypadku Funka na jednym odkryciu. To właśnie on tuż po I wojnie światowej pracując w Polsce wyizolował insulinę oraz kwas nikotynowy, przyczynił się też podczas prac badawczych w Anglii do opracowania metody leczenia choroby beri-beri. Czas po II wojnie Funk spędził w Stanach Zjednoczonych. Ten etap swojego naukowego życia poświęcił pracy nad badaniami przyczyn raka.
Barwny Natanson
Trzecim wielkim chemikiem, którego praca naukowa wpłynęła na rozwój cywilizacji był Jakub Natanson, profesor w Szkole Głównej w Warszawie, autor najważniejszych w XIX wieku podręczników chemii organicznej w języku polskim. Pochodził z asymilowanej żydowskiej rodziny kupieckiej i odebrał staranne wykształcenie na zagranicznych uczelniach, m.in. w Londynie, Berlinie i Paryżu. Dlaczego nazwaliśmy Natansona barwnym? To właśnie on, w 1856 roku, podczas prac nad syntezą organiczną zsyntetyzował fuksynę, jeden z pierwszych na świecie sztucznych barwników. Można więc śmiało stwierdzić, że to polskiemu chemikowi zawdzięczamy nowoczesne lakiery i atrament. Fuksyna zapoczątkowała dalsze prace badawcze nad kolejnymi sztucznymi barwnikami, które Natanson prowadził wraz z innymi warszawskimi chemikami.
Czytaj więcej o nauce i biznesie w Bizmi
www.teklaplus.pl/e-zin
Na zdjęciu Kazimierz Funk/ Fot. Wiki Commons
