Czy „obcemu” wolno w Polsce narzekać?

Jeśli chcesz narzekać na polską służbę zdrowia – lepiej żebyś był rodowitym Polakiem. Inaczej twoja wypowiedź zostanie uznana za niestosowną, nawet jeśli masz rację. Taki wniosek wyciągnąć można z badań studentów psychologii społecznej ze Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej.

Austriacka pisarka Marie von Ebner-Eschenbach powiedziała kiedyś, że ludzie współcześni stworzeni są do narzekania – z całego Achillesa widzą tylko piętę. Wydaje się również, że nikt nie oddaje się tej czynności z taką lubością jak Polacy. Jednak czy takie samo przyzwolenie do narzekania dajemy również osobom spoza naszego kręgu kulturowego, komuś, kto na pierwszy rzut oka jest „obcy”? Odpowiedź na to pytanie próbowali znaleźć studenci Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej.

– Chcieliśmy sprawdzić, czy opisany przez prof. Bogdana Wojciszke skrypt narzekania działa we wszystkich sytuacjach. Zastanawialiśmy się czy Polacy będą różnić się w ocenach stosowności wypowiedzi osoby narzekającej np. na polską służbę zdrowia, kiedy jej autorem jest ktoś do nich podobny pod względem koloru skóry lub jeśli będzie on zdecydowanie różny – mówi Konrad Ozimek, jeden z autorów badania.

Krótkiej, pełnej narzekań wypowiedzi towarzyszyły więc dwa różne zdjęcia jej autora – mężczyzny o ciemnym lub białym kolorze skóry. Uczestnicy badania zostali poproszeni o ocenienie m.in. tego, czy zgadzają się z autorem wypowiedzi i czy sama wypowiedź wydaje im się stosowna.

Wyniki badania okazały się bardzo ciekawe – mimo, że respondenci uważali, iż autor wypowiedzi, bez względu na kolor jego skóry, ma rację, to jednak osoba ciemnoskóra nie ma prawa tak mówić – jej narzekania uznano za zdecydowania nie na miejscu.

Wygląda więc na to, że obcemu nie wolno w Polsce narzekać, choćby miał rację. „Typowy” Polak nie daje przyzwolenia na krytykę ze strony osoby wyglądającej na cudzoziemca. Można się więc pokusić o wniosek, że uprzedzenie wobec osób spoza innych kręgów kulturowych jest na tyle duże, że ich racjonalne wypowiedzi, choć zgodne z opinią Polaków, oceniane są jako niestosowne, a nawet wrogie.

Eksperyment został wykonany pod kierunkiem dr Joanny Ulatowskiej. Autorami badania, które zostało zrealizowane w 2009 r. na grupie 84 osób, są Anna Bosak, Alexander Gurynowicz i Konrad Ozimek, studenci III roku psychologii społecznej w SWPS w Warszawie. Opisany projekt zdobył Nagrodę Główną I stopnia w konkursie psychologicznym (kategoria „Poster”) podczas XV Studenckiej Sesji Naukowej w SWPS.

ip