Prezydenci Polski i Niemiec zainaugurowali rok akademicki

2013-10-21 09:23:56

Europa potrzebuje odważnego myślenia i pasji młodych - mówili w piątek w Słubicach prezydenci Polski Bronisław Komorowski i Niemiec Joachim Gauck, którzy wzięli udział w inauguracji roku akademickiego na Uniwersytecie Europejskim Viadrina i UAM Collegium Polonicum.

- Europa potrzebuje odważnego myślenia, nieschematycznego, odpowiedzi na wiele pytań, Europie potrzebne jest odważne myślenie o rozstrzygnięciach natury polityczno-ustrojowej, gospodarczej, ale także pytanie o fundamenty Europy - mówił Komorowski w swoim wystąpieniu. W tym kontekście podkreślił rolę uniwersytetów.

Prezydent zaznaczył, że "uniwersytety to szczególne dziedzictwo autonomii nauki, autonomii niezależnego myślenia, dziedzictwo wolności umysłu i swobodnego rozwoju wyobraźni". Komorowski zauważył, że uniwersytety dawały wiarę i przekonanie, że czasami bunt jest rzeczą ważną z punktu widzenia rozwoju świata. - Uniwersytety były zawsze enklawą większej albo mniejszej niezależności - przekonywał.

Poczucie autonomii, niezależności od władzy i odpowiedzialność za naukę, kształtowanie poglądów - to według Komorowskiego sedno życia uniwersyteckiego. - Pamiętam - myślę, że pan prezydent Gauck też - czasy, gdy na uniwersytetach w naszej części Europy przeżywającej dramat totalitaryzmu brunatnego i czerwonego był ten bardzo ważny problem, na ile wypełniają swoją naturalną rolę kształtowania elit w duchu niezależności, wolności myśli i swobody głoszenia poglądów - mówił prezydent.

Gauck przekonywał z kolei, że Europa potrzebuje nowego pokolenia zapalonych Europejczyków. Zachęcał studentów Collegium Polonicum i Uniwersytetu Viadrina, aby Europa stała się ich pasją.

Na początku swojego wystąpienia przypomniał, że pochodzi ze wschodnich Niemiec i podobnie jak prezydent Polski dobrze pamięta czasy, kiedy w tym miejscu była szczelna granica, a istnienie takiej uczelni jak Collegium Polonicum nie mieściło się głowie.

Collegium Polonicum jest wspólną placówką naukowo-badawczą dwóch partnerskich uniwersytetów: Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz Uniwersytetu Europejskiego Viadrina we Frankfurcie n. Odrą, która powstała 1992 r.

- Państwo pokazali imponujące partnerstwo. Być może, ja mógłbym to sobie dobrze wyobrazić, ta kooperacja mogłaby być punktem wyjściowym niemiecko-polskiej szkoły wyższej, która funkcjonowałaby podobnie jak założona kilka lat temu szkoła niemiecko-francuska. Widzimy to poważnie i entuzjastycznie - zadeklarował Gauck.

Prezydent Niemiec przypomniał też, że pokolenie jego i prezydenta Polski było świadkiem zmian demokratycznych w Europie czy zjednoczenia Niemiec. Jego zdaniem, choć nowe pokolenia żyją w zjednoczonej Europie, to stoją przed nimi nowe wyzwania.

- Również w roku 2013 Europa potrzebuje odwagi i ruchu. Innymi słowy Europa potrzebuje zapału. Jak możemy go na nowo wykrzesać? Państwa pokolenie drodzy studenci ma przywilej dorastania w czasach politycznie względnie spokojnych. Proszę jednak nie myśleć, że nie czekają na państwa ważne zadania. Są napięcia nowego rodzaju – trudna sytuacja na południu Europy oraz zmiany demograficzne na północy, to są tylko dwa z wielu wyzwań przed, którymi stoimy w Europie - mówił Gauck.

Prezydent Niemiec dodał, że Europa będzie potrzebowała ekspertów z wielu dziedzin m.in. ekonomii, prawa czy ochrony środowiska, którzy będą w stanie pomagać jej w rozwoju i pokonywaniu wewnętrznych trudności.

Uroczystość w słubickim Collegium Polonicum rozpoczęła się od odśpiewania przez chór akademicki hymnów obu państw. Następnie rektor Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu prof. dr hab. Bronisław Marciniak podkreślił, że po raz pierwszy polska i niemiecka uczelnia otworzyły nowy rok akademicki. - Wizyta tak znamienitych gości jest potwierdzeniem, jak ważną rolę Collegium Polonicum odgrywa we współpracy Polski i Niemiec - mówił rektor.

Ponad 25 proc. z ponad 1,5 tys. studentów uczelni, to obcokrajowcy. Pochodzą m.in. z Niemiec, Rosji, Chin, Peru, USA, Ukrainy, Kazachstanu, Białorusi oraz Wietnamu. Większość studiuje prawo, filologię germańską, komunikację międzykulturową oraz filologię polską jako obcą.

Ze Słubic prezydenci udali się na Uniwersytet Viadrina we Frankfurcie nad Odrą.

Podczas dyskusji ze studentami prezydenci mówili o przeciwdziałaniu umacniającym się tendencjom do renacjonalizacji polityki w Europie, co dzieje się kosztem instytucji UE.

- Nie wolno oddać środowiskom skrajnym monopolu na reprezentowanie interesu narodowego – podkreślił Komorowski, zwracając uwagę na potrzebę kształtowania nowoczesnego patriotyzmu. Uznał za ważne działania na rzecz umocnienia poglądów centrowych i przekonanie opinii publicznej, że taka polityka jest najlepsza dla kraju. - Trzeba budować świat bez lęków wobec sąsiadów – zaznaczył prezydent RP.

Gauck zwrócił uwagę, że nieufność wobec UE opanowała nawet „stare europejskie kraje” w rodzaju Wielkiej Brytanii. Jego zdaniem takie postawy są wynikiem „lęku przed nowoczesnym nieznanym światem”. Lęki wykorzystywane są przez populistów, którzy nie zawsze są faszystami czy nazistami – ocenił prezydent Niemiec. - Potrzebujemy dobrze funkcjonującej Europy, a równocześnie Europy skromnej - dodał. Gauck ostrzegł przed zapędami unijnych biurokratów do regulowania spraw, którymi „nie powinni się interesować". Gauck raz po raz apelował do studentów, by podchodzili do Unii Europejskiej „z pasją”.

Obaj prezydenci wspominali też początki swojej działalności opozycyjnej. Komorowski wskazał na tradycję rodzinną jako decydujący czynnik dla zaangażowania się po stronie opozycji. - Ja inaczej nie mogłem, nie miałem żadnych szans, jak wejść bardzo wcześnie w kolizję z systemem. Wymienił też Kościół i uniwersytety jako „oazę”, do których „system nie miał dostępu”.

Gauck mówił o powszechnym przekonaniu, że system socjalistyczny został narzucony z zewnątrz. - Od początku było jasne, że oni kłamią – zauważył. Przypomniał o aresztowaniu swego ojca w 1950 roku przez Rosjan i jego deportację na Syberię. Wspominał, że marzył o studiowaniu germanistyki, jednak władze uniemożliwiły mu wybór tego kierunku. - Poszedłem na teologię - dodał prezydent-pastor.

Wcześniej obaj prezydenci zwiedzili wystawę "Uczcie się polskiego" przygotowaną przez Niemiecki Urząd do spraw Akt Państwowej Służby Bezpieczeństwa (Stasi) byłej NRD. Oprowadził ich szef urzędu Ronald Jahn. - Polska Solidarność dodawała Niemcom w NRD otuchy – powiedział Jahn. - To była wspólna walka – podkreślił Komorowski. - Możemy cieszyć się, że się udało - dodał.

Jahn trafił w 1981 roku jako wschodnioniemiecki dysydent do aresztu za demonstrowanie poparcia dla polskiej Solidarności. Skazany na 22 miesiące więzienia za naruszanie porządku prawnego, został wydalony z NRD do RFN. "Uczcie się polskiego" było hasłem malowanym na murach domów w NRD i propagowanym w formie ulotek po powstaniu Solidarności; miało zademonstrować poparcie enerdowskiej opozycji dla walczących o wolność Polaków.

Twórcy wystawy pokazali też działania wschodnioniemieckiej policji politycznej zwalczającej przejawy sympatii dla Solidarności, uważanej przez komunistyczne władze w Berlinie wschodnim za zagrożenie ustroju socjalistycznego.

We frankfurckiej uczelni studiuje blisko 6,5 tys. studentów, jedna czwarta z nich pochodzi z zagranicy; Polacy stanowią 10 proc. studiujących. W początkowym okresie działania Viadriny studenci z Polski stanowili jedną trzecią.

Uniwersytet Viadrina powstał w 1506 roku i był przez 300 lat wiodącym ośrodkiem akademickim na terenie Prus. Studiowali tutaj między innymi bracia Humboldtowie oraz poeta Heinrich von Kleist. Po utworzeniu w 1810 roku uniwersytetu w Berlinie stracił na znaczeniu i wkrótce przestał istnieć. Uczelnię reaktywowano w 1991 roku, wkrótce po zjednoczeniu Niemiec, kładąc od początku akcent na współpracę polsko-niemiecką.

PAP - Nauka w Polsce