Podróże z antropologią: wykład dr Huberta Wiercińskiego

Jak wspinacze postrzegają otaczający ich krajobraz? Jaką wiedzę przyswajają poprzez ruch?
 
Na pierwszym w tym roku spotkaniu z cyklu Podróże z antropologią dr Hubert Wierciński wygłosi wykład pt. „Ciało i ruch w skalnych krajobrazach: góry i skały jako przestrzenie praktyki społecznej”. Będzie też czas na pytania od publiczności.

Spotkanie odbędzie się w formie relacji live na stronie Stowarzyszenia Pracownia Etnograficzna na Facebooku:

https://www.facebook.com/StowarzyszeniePracowniaEtnograficzna/

Nauka płynąca z bogatego dorobku antropologii skupionej na krajobrazie wydaje się jasna – krajobrazy są wielozmysłowe, interaktywne i ruchome, a dostęp do nich możliwy jest przede wszystkim poprzez ciało i ruch. Poruszanie się jest więc eksploracją i poznawczym aktem splatającym ciało, czas i przestrzeń.

Istnieją kulturowe światy zbudowane niemal wyłącznie z takich ucieleśnionych form zaangażowania w przestrzeń i szerzej, w krajobraz. Postanowiłem więc zbadać, jak szczególne  krajobrazy są doświadczane i ustanawiane w ruchu. Skupiłem się na krajobrazach skalnych i górskich, a także na grupie szczególnie zaangażowanej w takie przestrzenie – na wspinaczach. Uznałem bowiem, że to właśnie oni zmuszają swoje ciała do praktyk kinestetycznych, które wyraźnie różnią się od tych znanych z szeroko rozumianej codzienności, która dzieje się przede wszystkim w horyzontalnych płaszczyznach stanowiących podstawę geometryczną ludzkiego świata.

Od 2019 r. obserwuję więc, jak ruchome podmioty w umiejętny sposób angażują się zmysłowo i cieleśnie w wertykalne geometrie Tatr, Sokolików oraz Jury Krakowsko-Częstochowskiej. Zmiana płaszczyzny, a co zatem idzie także sposobów i kierunków poruszania się w przestrzeni, zmusza wspinaczy do ustanawiania nowych relacji przestrzennych oraz wynajdywania nowych praktyk ruchowych. Wokół i wzdłuż wertykalnych trajektorii ruchu rodzą się nie tylko umiejętności, ale także powstaje specyficzna wiedza o krajobrazie, wyrastająca z dynamicznych i historycznych sposobów jego doświadczania. Nie jest to jednak proces jedynie jednostkowy – we wspinaczce ujawniają się bowiem społeczne i kulturowe biografie różnych praktyk i technik ruchowych, widać także generacyjność oraz kumulacyjny charakter wiedzy o wertykalnych krajobrazach i sposobach posługiwania się ciałem w tak nieoczywistych przestrzeniach.

Zatem pytania, które mnie nurtują, to przede wszystkim kwestie związane z ruchem i doświadczeniem, a także ze specyficznym podłożem epistemologicznym wspinaczki. Pytam: jak wspinacze umiejętnie poruszają się w skałach i górach? Jaką wiedzę przyswajają poprzez ruch i jakie umiejętności tworzą w ruchu? Jak ta wiedza oraz strategie działania są społecznie rozpoznawane i przekazywane z pokolenia na pokolenie? Jakie sposobności do działania oferuje wspinaczom tak nakreślona przestrzeń? Jak więc kształtuje się społeczna i kulturowa przestrzeń w górach i  skałach?

Hubert Wierciński jest adiunktem w Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej UW. Zajmuje się antropologią medyczną oraz bada relacje pomiędzy krajobrazem a różnymi formami praktyk kinestetycznych. Obecnie prowadzi badania w Tatrach, Sokolikach i na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej.