Polscy naukowcy z UMK odkryli olbrzymią planetę!

Międzynarodowy zespół astronomów kierowany przez dra hab. Andrzeja Niedzielskiego z Centrum Astronomii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu (CA UMK) odkrył  planetę o masie 5.9 mas Jowisza  (MJ) na orbicie wokół gwiazdy HD 102272.

Przy gwieździe tej znajduje się najprawdopodobniej także druga planeta o masie 2.6 MJ. Nowoodkryty układ jest jedynym znanym przy gwieździe o tak dużej masie oraz jednym z zaledwie 28 pozasłonecznych układów wieloplanetarnych.

Masa HD 102272 (K0III) jest 1.9 razy większa od  masy Słońca, zaś średnica dziesięciokrotnie większa niż słoneczna. Gwiazda ta znajduje się w gwiazdozbiorze Lwa, w odległości około 1180 lat świetlnych od Słońca.  Jest to  obiekt dziewiątej wielkości gwiazdowej, niewidoczny gołym okiem. Wyposażony w lornetkę obserwator może znaleźć HD 102272 w odległości kątowej około 45 minut na południowy zachód od Deneboli ( Leo).

HD 102272 b, bo tak nazywa się pierwsza z nowoodkrych planet, krąży  na orbicie o średnim promieniu 0.61 AU czyli ciaśniejszej niż orbita Wenus wokół Słońca. Okres jej obiegu - 127.5 dnia - jest zbliżony do połowy okresu orbitalnego Wenus. Orbita ta jest prawie kołowa.  Właśnie niezwykle ciasna orbita planety HD 102272 b jest jej najbardziej interesującą cechą. Jest to planeta krążąca najbliżej starej masywnej gwiazdy (czerwonego olbrzyma) spośród wszystkich znanych obiektów tego typu.

Niezwykle interesujące jest również to, że zgromadzone pomiary  wskazują na  istnienie także drugiej planety -  HD 102272 c. Ta planeta o masie 2.6 MJ krąży wokół gwiazdy na bardzo wydłużonej orbicie  o średnim promieniu 1.57 AU, zbliżonej do orbity Marsa w naszym Układzie Słonecznym. Okres obiegu HD 102272 c wynosi 520 dni. Okresy obiegu planet b i c znajdują się blisko rezonansu 4:1, co świadczy o stabilności układu.

HD 102272 b została odkryta jako druga planeta  w ramach  projektu  prowadzonego we współpracy Uniwersytetu Stanowego Pensylwanii i Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Układ HD 102272 b, c jest pierwszym układem wieloplanetarnym znalezionym w ramach tego projektu. Do pomocy w interpretacji  tego złożonego systemu zespół zaprosił dr hab. Krzysztofa Goździewskiego z Centrum Astronomii UMK, specjalizującego się w dynamice układów wieloplanetarnych.

Przegląd  obejmuje około 1000 gwiazd nieba północnego, których prędkości radialne monitorowane są z wykorzystaniem teleskopu  Hobby-Eberly w Teksasie (HET) już od pięciu  lat. Ogromne rozmiary tego, jednego z największych na świecie, teleskopu (średnica głównego zwierciadła - 9.2m) i spektrograf wysokiej rozdzielczości pozwalają na precyzyjne pomiary prędkości słabych, niewidocznych gołym okiem gwiazd.  Obecnie osiągana rutynowo dokładność prędkości w ramach przeglądu to około 5 m/s.

Praca opisująca odkrycie ukaże się w The Astrophysical Journal. Pełny jej tekst można znaleźć na stronie astro-ph:  http://xxx.lanl.gov/abs/0810.1710.