Faszystowskie pseudobadania wracają do Polski

Instytut Niemieckiej Pracy na Wschodzie (Institut für Deutsche Ostarbeit - IDO) to instytucja, która podczas drugiej wojny światowej prowadziła badania nad ludnością Podhala i Sądecczyzny, by dowieść, że jest ona spolonizowaną częścią narodu niemieckiego. Swoją siedzibę miała w budynkach Uniwersytetu Jagiellońskiego.  Po latach starań, efekty faszystowskich pseudobadań wróciły do Polski. Olbrzymia w tym zasługa dra Bogusława Winida.

Badania w latach 1940-1945 prowadziła Sekcja Antropologiczna i Rasowa (Sektion Rassen - und Volkstumforchung) IDO. Ich rezulatatem są setki sprawozdań, raportów i ankiet, które często zawierają bardzo szczegółowe dane genealogiczne. Są wśród nich także niezidentyfikowane slajdy przedstawiające górali z Zakopanego, Kościeliska, negatywy z Szaflar i innych miejscowości podhalańskich (w tym fotografie szkół). Wśród uporządkowanych negatywów są 525 z Muzeum Tatrzańskiego w Zakopanem (sprzed rozgrabienia jego zbiorów), zdjęcia absolwentów tamtejszej szkoły stolarskiej, itd.

Pod koniec wojny Niemcy wywieźli zbiory do Bawarii, gdzie trafiły w ręce wojsk amerykańskich a samtąd do Stanów Zjednoczonych. Początkowo myślano, materiały przywiezione z Europy dotyczą spraw wojskowych. Gdy okazało się, że jest inaczej Departament, Wojny przekazał je do Smithsonian Institution w Waszyngtonie.

Ambasada Polski w USA kilka lat starała się o przekazanie zbiorów IDO Polsce. Ostatecznie szefowie Smithsonian Institution zgodzili się na to, pod warunkiem digitalizacji zbiorów. Duża w tym zasługa dra Winida, który w latach 2001-2006 był zastepcą ambasadora RP w Waszyngtonie. 22 stycznia w gmachu Ambasady RP odbyła się uroczystość przekazania archiwów Uniwersytetowi Jagiellońskiemu.

12 maja o godz. 14.00, na uroczystym posiedzeniu Senatu UJ (Sala Senacka Collegium Novum), zostanie przyznana Odznaka Zasłużony dla Uniwersytetu Jagiellońskiego dr. Bogusławowi Winidowi, w dowód uznania, za starania jakie przez lata podejmował by odzyskać zbiory IDO. Po uroczystości przybliżona zostanie historia archiwów IDO i ich losów po 45 roku.

jg