Studenci traktowani jako źródło dochodów. Jaka będzie przyszłość polskiej nauki?
2015-03-20 09:55:53
Kierunki bez uchwał potrzebnych do prawomocnego prowadzenia studiów, doktoranci bez stopnia magistra, brak opiekunów naukowych, możliwość zaliczenia studiów doktoranckich w jeden semestr czy fikcyjne umowy z uczelniami zagranicznymi - o nieprawidłowościach w Instytucie Nauk Ekonomicznych Polskiej Akademii Nauk w liście otwartym, opublikowanym w serwisie Petycje Online, wspomniał prof. Cezary Wójcik.
Prof. Wójcik opisał w liście przykłady nielegalnego postępowania w INE, które odkrył, gdy został dyrektorem Instytutu. Profesor podjął się zadania oczyszczenia INE z nielegalnych praktyk, ale wśród kadry naukowej nie miał samych zwolenników. Jedną z przeciwniczek zmian była Wiceprezes PAN prof. Mirosława Maroda, kandydująca na stanowisko Prezesa PAN, dlatego też prof. Wójcik postanowił opisać nieprawidłowości w liście jeszcze przed wyborami, by pozwolić dobrze rozważyć decyzję tak istotną dla polskiej nauki.
- Tylko w moim Instytucie stwierdzono brak 120 uchwał, decyzji i zarządzeń, które zgodnie z polskim prawem były niezbędne do prawomocnego prowadzenia studiów – nie było nawet uchwalonych przez Radę Naukową programów studiów i uchwał dotyczących ich utworzenia, opiekunów naukowych, kierowników studiów. Kolejne analizy ujawniły dalsze nieprawidłowości: przyjęcia na studia doktoranckie bez stopnia magistra, wystawianie dokumentów, w których „ze względu na szczególne doświadczenie zawodowe” tworzono możliwość ukończenia studiów doktoranckich nawet w jeden semestr, brak ewidencji dyplomów oraz dokumentacji przebiegu studiów. Niektórym kandydatom wystawiano dokumenty zaliczające na studiach doktoranckich oceny ze studiów licencjackich. Oferowano uzyskanie stopnia doktora z nauk o zarządzeniu, do czego Instytut nie miał uprawnień. W sposób nienależny pobierano fundusze na pomoc materialną. Obiecywano wspólne dyplomy z zagraniczną instytucją badawczą, która nic o tym nie wiedziała. Na studia doktoranckie przyjęto niemal 200 doktorantów, choć przy 20 pracowników samodzielnych nie ma możliwości zapewnienia im opieki, nie mówiąc już o stworzeniu relacji uczeń-mistrz - pisze w liście prof. Wójcik.
Profesor odkrył również, że zdarzały się przypadki czerpania korzyści majątkowych przez naukowców kosztem Instytutu. Profesor ujawnił, że trzech profesorów zawarło umowę na ponad 500 tys. złotych za opracowanie sylabusów i programów studiów, które nigdy nie zostały uchwalone przez Radę Naukową. Były także sylabusy warte 50 tys. złotych, których objętość zajmowała 1/3 strony. W liście poruszono także problem nepotyzmu wśród kadry naukowej. Prof. Wójcik przyznał, że na nieprawidłowościach INE stracił 2,5 mln złotych.
Nielegalne praktyki spowodowały obniżenie jakości Instytutu. INE stał się jednym z najgorszych Instytutów PAN. W INE brakowało młodej kadry naukowców, poziom studiów był bardzo niski, a studenci traktowani byli głównie jako źródło dochodu.
Kiedy prof. Wójcik odkrył przekręty, podjął działania mające na celu naprawę INE. Był on jednak zmuszany do zamiatania sprawy pod dywan, podejmowano także próby odwołania profesora. Profesor nie ugiął się i zastosował program naprawczy, który podniósł prestiż INE. - Przeprowadziliśmy sanację prawną studiów, dzięki czemu wszyscy studenci mogą spokojnie zakończyć studia. Nastąpił wzrost aktywności naukowej: 6-krotny wzrost publikacji w prestiżowych pismach, 7-krotny wzrost liczby grantów, do zespołu przyciągnięto utalentowanych młodych naukowców, którzy dzisiaj stanowią już 30% kadry i którzy będą tworzyć przyszłość Instytutu. Pozytywne zmiany zostały dostrzeżone przez instytucje zewnętrzne. Dzięki silnemu wzrostowi dorobku publikacyjnego w prestiżowych pismach INE PAN w styczniu został sklasyfikowany w TOP-10 najlepszych ośrodków ekonomicznych w Polsce, według RePEC. SSRN – największe repozytorium prac naukowych w naukach społecznych – w styczniu br. sklasyfikował nasz Instytutu po raz pierwszy w historii Instytutu i od razu na 136 pozycji wśród 1.500 najlepszych ośrodków ekonomicznych na świecie. NCN i NCBiR wspólnie przyznały INE PAN największy w historii Instytutu grant na komercjalizację badań podstawowych stanowiący ok. 75% rocznej dotacji Instytutu. W tym roku zatrudnieni zostaną kolejni młodzi naukowcy, pomimo spadku dotacji budżetowej o 20% w 2015 - czytamy w liście.
Ostatecznie prof. Mirosława Maroda przegrała w wyborach na Prezesa PAN. Funkcję tę, przez cztery lata, do 2018 r, pełnił będzie prof. Jerzy Duszyński, a zastąpi na tym stanowisku prof. Michała Kleibera.
Pełna treść listu otwartego prof. Cezarego Wójcika >>
AO
Fot. Krzysztof Zatycki
